Dit artikel schreef ik voor Poezenpraatjes 2 | 2023
Verenigingsblad van Stichting Kattenzorg Dordrecht e.o.
Auteur: Madelon Brouwer
Het is een bekend fenomeen: een kat die zich in het raamkozijn lekker in de zon zit te wassen. Toch zijn er ook katten die moeite hebben met zelfverzorging. Medische aandoeningen zoals gebitsproblemen kunnen pijn veroorzaken. Artrose en overgewicht kunnen leiden tot beperkte beweging, waardoor de kat moeite heeft met het wassen. Er zijn ook rasspecifieke kenmerken die het verzorgen bemoeilijken. Denk aan de Perzische langhaar met zijn platte kop en lange vacht. En ja, zelfs kortharige katten kunnen vachtproblemen krijgen. Stress is eveneens van invloed op de mate van verzorging. Zo zie je vaak problemen wanneer je terugkomt van vakantie. Een kat houdt nu eenmaal niet van verandering en dat kan leiden tot stress, meer slapen en minder wassen. Sommige katten hebben duidelijk wat extra hulp nodig van hun baasje en/of van een professionele kattentrimmer. Het is daarom belangrijk om te weten hoe je jouw kat kan helpen.
De afgelopen jaren is er veel ontwikkeld op het gebied van vachtverzorging voor katten en is het aantal kattentrimmers die op een “katvriendelijke” wijze werken gegroeid. Bij katvriendelijke vachtverzorging wordt er speciale aandacht besteed aan het welzijn van de kat. Een katvriendelijke kattentrimmer zal de verzorging aanpassen als de kat tekenen van angst of ongemak vertoont. De vachtverzorging wordt zo comfortabel mogelijk gemaakt. Er worden geen dwangmiddelen gebruikt. Daarnaast wordt ontwollen (ofwel het extreem uitdunnen of uitplukken van de vacht) niet gedaan, dat heeft goede redenen.
De vacht beschermt de huid(flora) van de kat. De vacht van een kat is bedoeld om los te kunnen laten, bijvoorbeeld wanneer de kat achter een tak blijft hangen. Wanneer je de vacht kamt, kam je dan ook altijd goede, nieuwe haren mee. Dat is niet te voorkomen. Maar ga je overmatig kammen of zelfs ontwollen, dan trek je echt veel haar uit de vacht en komt de vacht en de huid in disbalans. Overmatig kammen (zeker in het voorjaar) kan zelfs een extra rui creëren. De vacht groeit namelijk vooral bij lange lichte dagen en de haarknopjes doen dan extra hun best om haar te produceren, echter wel van slechtere kwaliteit. Bovendien groeien de haren van nature asynchroon, waardoor de vacht bestaat uit verschillende lengtes. Een kat, ook al is deze in de rui, is daarom nooit kaal. Als een trimmer (of baas) overmatig veel haar verwijdert, dan zal deze groei in de war worden gebracht en meer gelijkmatig gaan plaatsvinden. Waardoor ook alles in één keer in de rui gaat, daar wordt niemand blij van. Ook de kat niet, want die kan zijn vacht niet meer bijhouden. Met als gevolg klitten of zelfs vervilting.
Het lijkt misschien in de zomer zielig dat de kat een lange/dikke vacht heeft. Echter de haarzakjes staan in verbinding met zenuwen en spiertjes, waardoor de kat zijn vacht kan “bedienen”. Dus al naargelang de temperatuur kan hij zijn haren platter op het lichaam leggen, aerodynamisch, of juist een luchtlaag om zich heen creëren door de haren omhoog te zetten. Daarmee is hij in staat om de temperatuur te reguleren. Het zorgt voor warmte in de winter en koelte in de zomer.
Een katvriendelijke trimbehandeling richt zich alleen op probleemgebieden en werkt zo vachtbesparend. Klitten wil je het liefst zo veel mogelijk voorkomen. Maar als dat niet lukt worden ze zo veel mogelijk met de hand verwijderd of, indien mogelijk, uitgekamd. Echter, dit is al snel pijnlijk voor de kat. De meest katvriendelijke manier om klitten en viltplekken plaatselijk te verwijderen is door te scheren met een tondeuse. Snel, pijnloos en effectief, tenminste als het professioneel wordt aangepakt. Hierdoor blijft de vacht op andere plekken in tact en wordt de groeicyclus minder verstoord. Genoeg reden om niet voor een hip leeuwenkapsel te gaan, maar voor een functionele punky coupe.
Natuurlijk is het lekker fris wanneer je kat grondig wordt ingezeept en helemaal wanneer deze naar bloemetjes ruikt, maar vraag je vooral af voor wie het prettig is. Voor katten is geur heel belangrijk in communicatie en welzijn. Na het stressvolle wassen komt het drogen. Drogen wordt gedaan met een föhn of door de kat een aantal uur in een bench met een warmtelamp erboven te plaatsen. Wat eveneens veel stress geeft. Dit is waarom een katvriendelijke kattentrimmer een kat niet wast en droogt. Dat wil niet zeggen dat vervuilde katten niet geholpen worden. Integendeel, er zijn prima alternatieven om een vervuilde kat toch op een goede en katvriendelijke manier te helpen zonder wassen en drogen.
De allerbeste manier om de kat te ondersteunen bij de vachtverzorging is door dagelijks met de vingers goed te voelen tot op de huid. Dat doe je gewoon wanneer je kat naar je toekomt voor aandacht. Het is dé manier om beginnende klitten snel op te sporen. Pluis de klit vervolgens uit met de vingers vanaf de haaraanzet. Daarnaast is het zeker in de ruiperiodes in het voorjaar en najaar aan te raden om losse haren te verwijderen met een klein slickerborsteltje. Hierbij hoef je niet veel kracht uit te oefenen, maar dans je lichtjes in korte halen (zoals ook een kat zich wast) over de vacht heen. Overigens doet een microvezeldoekje over de vacht halen ook wonderen en meestal vinden katten dat niet zo erg.
De beste tip is nog wel, juist wanneer de haren uitvallen, de vacht zoveel mogelijk met rust te laten. Het lijkt tegenstrijdig, maar denk opnieuw aan die haargroeicyclus die je niet wilt verstoren en rui die je niet wilt stimuleren. Kam daarom hooguit 1x per week met de grove zijde van een combi kam. Vergeet niet de buik, oksels en liezen, want dit zijn de probleemgebieden. En doe de kat een lol en doe die duur betaalde Furminators, rubberen borstels en andere ontwollers de deur uit, je trekt hiermee echt te veel vacht uit. Investeer liever in een goede (robot) stofzuiger.
Niet iedere kat wordt blij van vachtverzorging. Maak er dan ook vooral geen strijd van, daar is niemand bij gebaat (ook de trimmer niet). Het is geen schande als het niet lukt en je een professional moet inschakelen. Zorg wel dat je er tijdig bij bent. Een klit kan snel groter worden en zelfs gaan vervilten. Dit doet pijn, waardoor de kat niet lekker meer kan bewegen. Haren draaien soms zo erg in elkaar dat het aan de huid trekt, met kale plekken tot gevolg. Kijk ook uit met het zelf afknippen van een klit. De kattenhuid is heel meegevend, de kans dat je in de huid van de kat knipt is groot.
Is jouw kat heel angstig en uit deze dit in agressie? Overleg dan met een kattentrimmer. Veelal boeken een onbekende omgeving en een ander paar handen meer succes dan de vachtverzorging thuis. In de trimsalon zijn er vaak verbaasde reacties over hoe het kan dat de kat “het nu wel toelaat”. Ook zijn er tegenwoordig licht sederende middelen als Gabapentine en Bonquat op recept verkrijgbaar, dit is zeker geen narcose, ze zorgen er wel voor dat de zeer gestresste en/of agressieve kat rustiger wordt en de trimbehandeling beter toelaat. Een positieve ervaring is tenslotte het beste medicijn.
Vachtverzorging is een essentieel onderdeel van de gezondheid en het welzijn van je kat. Of je nu zelf thuis aan de slag gaat of professionele hulp inschakelt, zorg ervoor dat de vacht van je kat regelmatig wordt gecontroleerd en eventuele klitten tijdig worden verwijderd. Door aandacht te besteden aan de vachtverzorging van je kat, help je hem gezond, comfortabel en gelukkig te blijven.